I. Tìm hiểu đề và lập dàn ý.
1. Gợi ý các bước làm đề 1:
a) Tìm hiểu đề, định hướng bài viết:
*Tìm hiểu đề
- Phân tích truyện ngắn Tinh thần thể dục của Nguyễn Công Hoan tức là
phân tích nghệ thuật đặc sắc làm nổi bật nội dung của truyện.
*Lập dàn ý
- Cách dựng truyện đặc biệt: sau tờ trát của quan trên là các cảnh bắt bớ.
- Đặc sắc kết cấu của truyện là sự giống nhau và khác nhau của các sự
việc trong truyện. (các cảnh tưởng rời rạc: cảnh van xin, đút lót, thuê
người đi thay, bị áp giải đi xem đá bóng nhưng đều tập trung biểu hiện
chủ đề: việc thực hiện ý đồ của bọn quan lại )
- Mâu thuẫn trào phúng cơ bản: tinh thần thể dục và cuộc sống khốn khổ, đói rách của nhân dân.
- Đặc điểm ngôn ngữ của truyện:
+ ngôn ngữ người kể chuyện: ngắn gọn kiệm lời, người đọc tự hiểu lấy ý nghĩa.
+ Ngôn ngữ các nhân vật: đối thoại tự nhiên , sinh động phù hợp từng nhân vật.
- Giá trị hiện thực và ý nghĩa phê phán của truyện: bút pháp trào phúng hâm biếm
b) Cách làm nghị luận một tác phẩm văn học
- Đọc, tìm hiểu, khám phá nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.
- Đánh giá được giá trị của tác phẩm.

2. Gợi ý các bước làm đề 2
a) Tìm hiểu đề, định hướng bài viết:
*Tìm hiểu đề
- Đề yêu cầu nghị luận về một kía cạnh của tác phẩm: nghệ thuật sử dụng ngôn từ.
*Lập dàn ý
- Giới thiệu truyện ngắn Chữ người tử tù, nội dung và đặc sắc nghệ thuật, chủ đề tư tưởng của truyện.
- Tài năng nghệ thuật trong việc sử dụng ngôn ngữ để dựng lại một vẻ đẹp
xưa- một con người tài hoa, khí phách, thiên lương nên ngôn ngữ trang
trọng: nhiều từ Hán Việt cổ (dẫn chứng ngôn ngữ Nguyễn Tuân khi khắc họa
hình tượng Huấn Cao, đoạn ông Huấn Cao khuyên quản ngục).
- So sánh với ngôn ngữ trào phúng của Vũ Trọng Phụng trong Hạnh phúc của một tang gia để làm nổi bật ngôn ngữ Nguyễn Tuân.
b) Cách làm nghị luận một khía cạnh của tác phẩm văn học
- Cần đọc kĩ và nhận thức được kía cạnh mà đề yêu cầu.
- Tìm và phân tích những chi tiết phù hợp với khía cạnh mà đề yâu cầu.

3. Cách làm bài văn nghị luận về một tác phẩm, một đoạn trích văn xuôi
- Có đề nêu yêu cầu cụ thể, bài làm cần tập trung đáp ứng các yêu cầu đó.
- Có đề để HS tự chọn nội dung viết. Cần phải khảo sát và nhận xét toàn
truyện. Sau đó chọn ra 2, 3 điểm nổi bật nhất, sắp xếp theo thứ tự hợp
lí để trình bày. Các phần khác nói lướt qua. Như thế bài làm sẽ nổi bật
trọng tâm, không lan man, vụn vặt.