Tìm hiểu bài CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

Subject: Tìm hiểu bài CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA 7/7/2011, 6:40 pm

CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

(Nguyễn Minh Châu)

I. Đọc-hiểu Tiểu dẫn.
1. Nguyễn Minh Châu (1930-1989), quê ở
làng Thơi, xã Quỳnh Hải (nay là xã Sơn Hải), huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ
An Ông "thuộc trong những mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn
học ta hiện nay".
-Sau năm 1975khi văn chương chuyến hướng khám
phá trở về đời thường. Nguyễn Minh Châu là một trong số những nhà văn
đầu tiên của thờ kì đổi mới đã đi sâu khám phá sự thật đời sống ở bình
diện đạo đức thế sự. Tâm điểm những khám phá nghẹ thuật của ông là con
người trong cuộc mưu sinh, trong hành trình nhọc nhằn tìm kiếm hạnh phúc
và hoàn thiện nhân cách.
-Tác phẩm chính (Sgk).
-Truyện Ngắn "Chiếc thuyền ngoài xa"
in dậm phong cách tự sự-triết lí của Nguyễn Minh Châu rất tiêu biểu cho
hướng tiếp cận đười sống từ góc độ thế sự của nhà văn ở giai đoạn sáng
tác thứ hai.
2. Truyện ngắn lúc đầu được in trong tập Bến Quê (1985) sau được nhà văn lấy tên chung cho một tập truyện ngắn (in năm 1987).

II. Đọc hiểu văn bản.
1. Bố cục.
-Truyện chia thành hia đoạn lớn:
+Đoạn 1: Từ đầu đến "chiếc thuyền với gió đã biến mất": hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh.
+Đoạn 2: Còn lại: Câu chuyện của hai người đàn bà làng chài.
2. Phát hiện thứ nhất đầy thơ mộng của người nghệ sĩ.
-"Trước mặt tôi là một bức tranh mức tàu…tôi
tưởng chính mình vừa khám phá thấy cái chân lí của sự hoàn thiện khám
phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn".
-Đôi mắt tinh tường"nhà nghề" của người nghệ
sĩ đã phát hiện vẻ đẹp trời cho trên mặt biển mờ sương, vẻ đẹp nà cả
đười bấm máy anh chưa gặp một lần. Người nghệ sĩ cảm thấy hạnh phúc-đó
là niềm hạnh phúc của khám phá và sáng tạo, của sự cảm nhận cái đẹp
tuyệt diệu, Trong hình ảnh của chiếc thuyên ngoài xa giữa biển trời mờ
sương, anh đã cảm nhận cái đẹp toàn bích, hài hoà, lãng mạn của cuộc
đời, thấy tâm hồn mình được thanh lọc.
3. Phát hiện thứ hai đầy nghịch lí của người nghệ sĩ nhiếp ảnh .
-Người nghệ sĩ đã tận mắt chứng kiến: từ
chiếc thuyền ngư phủ đẹp như trong mơ bước ra một người đàn bà xấu xí,
mệt mỏi và cam chịu; một lão đàn ông thô kệch, dữ dằn, độc ác, coi việc
đánh vợ như một phương cách để gải toả những uất ức, khổ đau…Đây là hình
ảnh đằng sau cái đẹp "toàn bích, toàn thiện" mà anh vừa bắt gặp trên
biển. Nó hiện ra bất ngờ, trớ trêu như trò đàu quái ác của cuộc sống.
-Chứng kiến cảnh người đàn ông đánh vợ một
cách vô lí và thô bạo, Phùng đã "kinh ngạc đến mức, trong mấy phút
đầu…vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy nhào tới". Hành động đó nói lên
nhiều diều.
4. Câu chuyện của người đàn bà ở toà án huyện.
-Là câu chuyện về sự thật cuộc đời, nó giúp
những người như Phùng, Đẩu hiểu rõ nguyên do cỉa những điều tưởn chừng
như vô lí. Nhìn bề ngoài đó là người đàn bà quá nhẫn nhục, cam chịu, bị
đánh đập…mà vẫn nhất quyết gắn bó với lão chồng vũ phu. Nhưng tất cả đều
xuất phát từ tình thương vô bời đối với những đứa con. Trong đau khở
triền miên, người đàn bà ấy vấn lắt lọc những niềm hạnh phúc nhỏ nhoi…
-Qua câu chuyện của người đàn bà làng chài,
tác giả giúp người đọc hiểu rõ: không thể dễ dãi, đơn giản trong việc
nhìn nhận mọi sự việc, hiện tượng của đời sống.
5. Về các nhân vật trong truyện.
-Về người đàn bà vùng biển: Tác giả gọi một
cách phiếm định "người đàn bà" Điều tác giả gây ấn tượng chính là số
phận của chị Ngoài 40, thô kệch, mặt rỗ, xuất hiện với "khuôn mặt mệt
mỏi", người đàn bà gợi ấn tượng về một cuộc đời nhọc nhằn, lam lũ, nhiều
cay đắng. Bà thầm lặng chịu mọi đau đớn khi bị chồng đánh không kêu một
tiếng, không chống trả, không trốn chạy"tình thương con cũng như nỗi
đau, sự thâm trầm trong cái việc hiểu thấu các lẽ đời hình như mụ chẳng
để lộ ra bên ngoài"…Một sự cam chịu đáng chia sẻ, cảm thông. Thấp thoáng
trong người đàn bà ấy là bóng dáng bao người phị nữ Việt Nam nhân hậu,
bao dung, giàu lòng vị tha.
-Về người đàn ông độc ác: cuộc sống đói ngèo
đã biến "anh con trai" cục tính những nhiền lành xưa kia thành một người
chồng vũ phu. Lão đàn ông "mái tóc đổ quạ", "chân chữ bát", hai con mắt
đầy vẻ độc dữ vừa là nạn nhân của cuộc sống khốn khổ, vừa là thủ phạm
gây nên đau khổ cho người thân của mình. Phải làm sao để nâng cao cái
phần thiện, cái phần người trong những kẻ thô bạo ấy.
-Chị em thắng Phác: bị đẩy vào tình thế khó
xử khi ở trong hoàn cảnh ấy Chị thằng Phác, một cô bé yếu ớt mà can đảm,
đã phải vật lộn để tước con dao trên tay thằng em trai, ngăn em làm
việc trái luân thường đạo lí. Cô bé là điểm tựa vững chắc của người mẹ
đáng thương, cô đã hành động đúng khi cản được việc làm dại dột của đứa
em, lại biết chăm sóc, lo toan khi mẹ phải đến toà án huyện. Thằng Phác
thương mẹ theo kiểu một cậu bé còn nhỏ, theo cái cách một đứa bé trai
vùng biển, Nó "lặng đưa mấy ngón tay sờ lên khuôn mặt người mẹ, như muôn
lau đi những giọt nước mắt chứa đày trong những nốt rỗ chẵng chịt", "nó
tuyên bố với các bác ở xưởng đóng thuyền rằng nó còn có mặt ở biển này
thì mẹ nó không bị đánh". Hình ảnh thằng Phác khiến người đọc cảm động
bởi tình thương mẹ dạt dào.
-Người nghệ sĩ nhiếp ảnh: Vốn là người lính
thường vào sinh ra tử, Phùng căm ghét mọi sự áp bức, bất công, sẵn sàng
làm tất cả vì điều thiện, lẽ công bằng. Anh xúc động ngỡ ngàng trước vẻ
đẹp tinh khôi của thuyên biển lúc bình minh. Một người nhạy cảm như anh
tránh sao khỏi nỗi tức gận khi phát hiện ra cảnh đẹp huyền ảo trên biển
Hơn bao giờ hết Phùng hiểu rõ: trước khi là một nghệ sĩ rung động trước
cái đẹp này là một người biết yêu ghét vui buồn trước mọi lẽ đời thường
tình, biết hành động để có một cuộc sống xứng đáng với con người.
6. Cách xây dựng cốt truyện độc đáo.
- Trong tác phẩm, đó là sự kiện Phùng chứng
kiến lão đàn ông đánh vợ một cách tàn bạo. Trước đó, anh nhìn đời bằng
con mắt người nghệ sĩ rung động, say mê trước vẻ đẹp huyền ảo-thơ mộng
của thuyền biển. Trong giây phút tâm hồn thăng hoa những cảm xúc lãng
mạn, Phùng phát hiện ra hiện thực nghiệt ngã của đôi vợ chồng bước ra từ
con thuyên "thơ mộng".
- Tình huống đó được lặp lại lần nữa: bên
cạnh người đàn bà nhẫn nhục, chịu đựng "đòn chồng", Phùng còn được chứng
kiến phản ứng của chị em thằng Phác trước sự hung bạo của người cha đối
với mẹ. Từ đó, trong người nghệ sĩ đã có sự thay đổi cách nhìn đời. Anh
thấy rõ những cái ngang trái trong gia đình thuyền chài, hiểu sâu thêm
tình chất người đàn bà, chị em thằng Phác, hiểu thêm người đồng đội
(Đẩu) và hiểu thêm chính mình.
*Ý nghĩa: Nguyễn Minh Châu đã
xây dựng được tình huống mà ở đó bộc lộ mọi mối quan hệ, bộc lộ khả năg
ứng xử, thử thách phẩm chất, tính cách, tạo ra những bước ngoặt trong tư
tưởng. tình cảm và cả trong cuộc đời nhân vật. Tình huống truyện mang ý
nghĩa khám phá, phát hiện đời sống.
7. Ngôn ngữ nghệ thuật của tác phẩm.
-Ngôn ngữ người kể chuyện: thể hiện qua nhân
vật Phùng, sự hoá thân của tác giả. Chọn người kể chuyện như thế đã tạo
ra một điểm nhìn trần thuật sắc sảo, tăng cường khả năng khám phá đời
sống, lời kể trở nên khách quan, chân thật, giàu sức thuyết phục.
-Ngôn ngữ nhân vật: phù hợp với đặc điểm tính cách của từng người.

III. Tổng kết.
-Vẻ đẹp của ngòi bút Nguyễn Minh Châu là vẻ
đẹp toát ra từ tình yêu tha thiết đối vơí con người. Tình yêu ấy bao hàm
cả khát vọng tìm kiếm, phát hiện, tôn vinh những vẻ đẹp con người còn
tiềm ẩn, những khắc khoải, lo âu trước cái xấu, cái ác. Đó cúng là vẻ
đẹp của một cốt cách nghệ sĩ mẫn cảm, đôn hậu, điềm đạm chiên nghiệm lẽ
đời để rút ra những triết lí nhân sinh sâu sắc "Chiếc thuyền ngoài xa" là một trong số rất nhiều tác phẩm của Nguyễn Minh Châu đã đặt ra những vấn đề có ý nghĩa với mọi ngườimọi thời.

__________________

Tìm hiểu bài CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

Tìm hiểu bài CHIẾC THUYỀN NGOÀI XA

Bài viết mới cùng chuyên mục