[ HỌC KÌ II] Tìm hiểu bài GIÁ TRỊ VĂN HỌC VÀ TIẾP NHẬN VĂN HỌC

GIÁ TRỊ VĂN HỌC VÀ TIẾP NHẬN VĂN HỌC

I. Giá trị văn học.
*Khái quát chung :
-Giá trị văn học là sản phẩm kết tinh từ quá
trình văn học, đáp ứng những nhu cầu khác nhau của cuộc sống con người,
tác động sâu sắc tới con người và cuộc sống.
-Những giá trị cơ bản:
+Giá trị nhận thức.
+Giá trị giáo dục.
+Giá trị thẩm mĩ.
1. Giá rị nhận thức
*Cơ sở:
-Tác phẩm văn học là kết quả của quá trình
nhà văn khám phá, lí giải hiện thực đời sống rồi chuyển hoá những hiểu
biết đó vào nội dung tác phẩm. Bạn đọc đến với tác phẩm sẽ được đáp ứng
nhu cầu về nhận thức.
-Mỗi người chỉ sống trong một khoảng thời
gian nhất định, ở những không gian nhất địng với những mối quan hệ nhất
định. Văn học có khả năng phá vỡ giới hạn tồn tại trong thời gian, không
gian thực tế của mỗi cá nhân, đem lại khả năng sống cuộc sống của nhiều
người, nhiều thời, nhiều nơi.
-Giá trị nhận thức là khả năng của văn học có
thể đáp ứng được yêu cầu của con người muốn hiểu biết cuộc sống và
chính bản thân, từ đó tác động vào cuộc sống một cách có hiệu quả.
*Nội dung:
-Quá trình nhận thức cuộc sống của văn học:
nhận thức nhiều mặt của cuộc sống với những thời gian, khồn gian khác
nhau (Quá khứ, hiện tại, tương lai, các vùng đất, các dân tộc, phong
tục, tập quán,…). Ví dụ (…).
-Quá trình tự nhân thức của văn học: người
đọc hiểu được bản chất của con người nói chung (mục đích tồn tại, tư
tưởng, khát vọng, sức mạnh của con người), Từ đó mà hiểu chính bản thân
mình. Ví dụ (…).
2. Giá trị giáo dục.
*Cơ sở:
-Con người khồn chỉ có nhu cầu hioêủ biết mà còn có nhu cầu hướng thiện, khao khát cụoc sống tốt lành, chan hoà tình yêu thương.
-Nhà văn luôn bộc lộ tư tưởng-tình cảm, nhận
xét đánh giá,…của mình trong tác phẩm. Điều đó tác động lớn và có khả
năng giáo dục người đọc.
-Giá trị nhận thức luôn là tiền đề của giá trị giá dục. Giá trị giáo dục làm sâu sắc thêm giá trị nhận thức.
*Nội dung:
-Văn học đem đến cho con người những bài học quý giá về lẽ sống. Ví dụ (…).
-Văn học hình thành trong con người một lí tưởng tiến bộ, giúp học có thái độc và quan điểm đúng đắn về cuộc sống. Ví dụ (…).
-Văn học giúp con người biết yêu ghét đúng
đắn, làm cho tân hồn con người trở nên lành mạnh, trong sáng, cao thượng
hơn. Ví dụ (…).
-Văn học nâng đỡ cho nhân cách con người phát
triển, giúp cho họ biết phân biệt phải-trái, tốt-xấu, đúng-sai, có quan
hệ tốt đẹp và biết gắn bó cuộc sông của cá nhân mình với cuộc sống của
con người. Ví dụ (…).
*Đặc trưng giáo dục của văn học là từ con
đường cảm xúc đến nhận thức, tự giáo dục (khác với pháp luật, đạo
đức,…). Văn học cảm hoá con người bằng hình tượng, bằng cái thật, cái
đúng, cái đẹp nên nó giáo dục một cách tự giác, thấm sâu, lâu bền. Văn
học không chỉ góp phần hoàn thiện bản thân con người mà còn hướng con
người tới những hành động cụ thể, thiết thực, vì một cuộc đời ngày càng
tốt đẹp hơn. Ví dụ (..).
3. Giá trị thẩm mĩ .
*Cơ sở:
-Con người luôn có nhu cầu cảm thụ, thưởng thức cái đẹp.
-Thế giới hiện thục đã có sẵn cái đẹp nhưng
không phải ai cũng có thể nhận biết và cảm thụ. Nhà văn, bằng năng lực
của mình đã đưa cái đẹp vào tác phẩm một cách nghệ thuật, giúp người đọc
vừa cảm nhận được cái đẹp cuộc đời vừa cảm nhận được cái đẹp của chính
tác phẩm.
-Giá trị thẩm mĩ là khả năng của văn học có
thể đem đến cho con người những rung động trước cái đẹp (cái đẹp của
cuộc sống và cái đẹp của chính tác phẩm).
*Nội dung:
-Văn học đem đến cho con người những vẻ đẹp
muôn hình, muôn cẻ của cuộc đời (thiên nhiên, đất nước, con người, cuộc
đời, lịch sử,…). Ví dụ (..).
-Văn học đi sâu miêu tả vẻ đẹp con người (ngoại hình, nội tâm, tư tưởng-tình cảm, những hành động, lời nói,…). Ví dụ (…).
-Văn học có thể phát hiện ra vẻ đẹp của những sự vật rất nhỏ bé, bình thường và cả những vẻ đẹp đồ sộ, kì vĩ. Ví dụ (…).
-Hình thức đẹp của tác phẩm (kết cấu,ngôn ngữ,…) cũng chính là một nội dung quan trọng của giá trị thẩm mĩ. Ví dụ (…).
4. Mối quan hệ giữa các giá trị văn học .
-Ba giá trị có mối quan hệ mật thiết, không tách rời, cung tác động đến người đọc (khái niệm chân-thiện-mĩ của cha ông).
-Giá trị nhận thức luôn là tiền đề của giá
trị giá dục. Giá trị giáo dục làm sâu sắc thêm giá trị nhận thức. Giá
trị thẩm mĩ khiến cho giá trị nhận thức và giá trị giáo dục được phát
huy. Không có nhận thức đúng đắn thì văn học không thể giáo dục được con
người vì nhận thức không chỉ để nhận thức mà nhận thức là để hành động.
Tuy nhiên, giá trị nhận thức là giáo trị giáo dục chỉ có thể phát huy
một cách tích cực nhất, có hiệu quả cao nhất khi gắn với giá trị thẩm
mĩ-giá trị tạo nên đặc trưng của văn học.

II. Tiếp nhận văn học.
1. Tiếp nhận trong đời sống văn học .
-Tiếp nhận văn học là quá trình người đọc hoà
mình vào tác phẩm, rung động với nó, đắm chìm trong thế giới nghệ thuật
được dựng lên bằng ngôn từ, lắng tai nghe tiếng nói của tác giả, thưởng
thức cái hay, cái đẹp, tài nghệ của người nghệ sĩ sáng tạo. Bằng trí
tưởng tượng, kinh nghiệm sống, vốn văn hoá và bằng cả tâm hồn mình,
người đọc khám phá ý nghĩa của từng câu chữ, cảm nhận sức sống của từng
hình ảnh, hình tượng, nhân vật,…làm cho tác phẩm từ một văn bản khô khan
biến thành một thế giới sống động, đầy sức cuốn hút.
-Tiếp nhận văn học là hoạt động tích cực của
cảm giác, tâm trí người đọc nhằm biến văn bản thành thế giới nghệ thuật
trong tâm trí mình.
-Phân biệt tiếp nhận và đọc: tiếp nhận rộng hợn đọc vì tiếp nhậ có thể bằng truyền miệng hoặc bằng kênh thính giác (nghe).
2. Tính chất tiếp nhận văn học .
-Tiếp nhận văn học thực chất là một quá trình
giao tiếp (tác giả và người tiếp nhậ, người nói và người nghe, người
bày tỏ và ngưpời chia sẻ, cảm thông). Vì vậy, gặp gỡ, đồng điệu hoàn
toàn là điều khó. điều này thể hiện ở hai tính chất cơ bản sau:
+Tính chất cá thể hóa, tính chủ động, tích
cực của ngời tiếp nhận. Các yếu tố thuộc về cá nhân có vai vai trò quan
trọng: năng lục, thị hiếu, sở tích, lứa tuổi, trình độ học vấn, kinh
nghiệm sống,…Tính khuynh hướng trong tư tưởng, tình cảm, trong thị hiếu
thẩm mĩ làm cho sự tiếp nhậ mang đậm nét cá nhân. Chính sự chủ động,
tích cực của người tiếp nhận đã làm tăng thêm sức sống cho tác phẩm. Ví
dụ (..).
+Tính đa dạng, không thống nhất: cảm thụ,
đánh giá của công chúng về một tác phẩm rất khác nhau, thậm chí cung một
người ở nhiều thời điểm có nhiều khác nhu trong cảm thụ đánh giá.
Nguyên nhận ở cả tác phẩm (nội dung phong phú, hình tượng phức tạp, ngôn
ngữ đa nghĩa,…) và người tiếp nhận (tuổi tác, kinh nghiệm, học vấn, tâm
trạng,…). Ví dụ (…).
3. Các cấp độ tiếp nhậ văn học.
a. Có ba cấp độ tiếp nhận văn học :
-Cấp độ thứ nhất: cảm thụ chỉ tập trung vào
ộôi dung cụ thể, nội dung trực tiếp của tác phẩm, nội dung trực tiếp của
tác phẩm. Đây là cách tiếp nhận đơn giản nhưng khá phổ biến.
-Cấp độ thứ hai: cảm thụ qua nội dung trực tiếp để thấy được nội dung tư tưởng của tác phẩm.
-Cấp độ thứ ba: cảm thụ chú ý đến cả nội dung và hình thức để thấy được giá trị tư tưởng và giá trị nghệ thuật của tác phẩm.
b. Để tiếp nhận văn học có hiệu quả thực sự, người tiếp nhận cần:
-Nâng cao trình độ.
-Tích luỹ kinh nghiệm.
-Trân trọng tác phẩm, tìm cách hiểu tác phẩm một cách khác quan, toàn vẹn.
-Tiệp nhận một cách chủ động, tích cực, sáng tạo, hướng tới cái hay, cái đẹp, cái đúng.
-Không nên suy diễn tuỳ tiện.

III. Luyện tập.
Bài tập 1:
-Đây chỉ là cách nói để nhấn mạnh giá trị giáo dục của văn chương, không có ý xem nhẹ các ý khác.
-Cầm đặt giá trị giáo dục trong mối quan hệ không thể tách rời với cá giá trị khác.
Bài tập 2:
Tham kháo các ví dụ trong Sgk và các bài giảng của Giáo viên.
Bài tập 3 :
Đây là cách nói khác về các cấp đọ khác nhau
trong tiếp nhận văn học: cảm là cấp độ tiếp nhận cảm tính, hiểu là cấp
độ tiếp nhận linh tính.

__________________

» Tìm hiểu bài NHÂN VẬT GIAO TIẾP
» Tìm hiểu bài THÔNG ĐIỆP NHÂN NGÀY THẾ GIỚI PHÒNG CHỐNG AIDS 01-12
» Tìm hiểu bài VIỆT BẮC (Tố Hữu)
» Tìm hiểu bài THUỐC (Lỗ Tấn)
» Tìm hiểu bài LUẬT THƠ

[ HỌC KÌ II] Tìm hiểu bài GIÁ TRỊ VĂN HỌC VÀ TIẾP NHẬN VĂN HỌC

[ HỌC KÌ II] Tìm hiểu bài GIÁ TRỊ VĂN HỌC VÀ TIẾP NHẬN VĂN HỌC

Bài viết mới cùng chuyên mục

Similar topics

Similar topics