1. Khái niệm:Chất giặt rửa là những chất khi dùng cùng với nước
thì có tác dụng làm sạch các chất bẩn bám trên các vật rắn mà không gây
ra phản ứng hóa học với các chất đó.

2. Tính chất giặt rửa
a) Một số khái niệm liên quan
- Chất tẩy màu làm sạch các vết màu bẩn nhờ những phản ứng hóa
học. Thí dụ: nước Giaven, nước clo oxi hóa chất màu thành chất không
màu; SO2 khử chất màu thành chất không màu. Chất giặt rửa, như xa phòng,
làm sạch các vết bẩn không phải nhờ những phản ứng hóa học.
- Chất ưa nước là những chất tan tốt trong nước, như : metanol, etanol, axit axetic, muối axetat kim loại kiềm…
- Chất kị nước là những chất hầu như không tan trong nước, như :
hiđrocacbon, dẫn xuất halogen,…Chất kị nước thì lại ưa dầu mỡ, tức là
tan tốt vào dầu mỡ. Chất ưa nước thì thường kị dầu mỡ, tức là không tan
trong dầu mỡ.
b) Đặc điểm cấu trúc phân tử muối natri của các axit béo

c) Cơ chế hoạt động của chất giặt rửa
- Lấy trường hợp natri stearat làm thí dụ, nhóm CH3[CH2]16 -, “đuôi” ưa
dầu mỡ của phân tử natri stearat thâm nhập vào vết dầu bẩn, còn nhóm
COO-Na+ ưa nước lại có xu hướng kéo ra phía các phân tử nước. Kết quả là
vết dầu bị phân chia thành những hạt rất nhỏ được giữ chặt bởi các phân
tử natri stearat, không bám vào vật rắn nữa mà phân tán vào nước rồi bị
rửa trôi đi.

II- XÀ PHÒNG
1. Sản xuất xà phòng:
- Đun dầu thực vật hoặc mỡđộng vật với dung dịch NaOH hoặc KOH ở nhiệt
độ và áp suất cao.Sau khi phản ứng xà phòng hóa kết thúc, người ta cho
thêm natriclorua vào và làm lạnh. Xà phòng tách ra khỏi dung dịch được
cho thêm phụ gia
- Ngươì ta còn sản xuất xà phòng bằng cách oxi hóa parafin của dầu mỏ
nhờ oxi không khí, ở nhiệt độ cao, có muối mangan xúc tác, rồi trung hòa
axit sinh ra bằng NaOH :
R - COOH + R’- COOH ==> R - COONa + R’- COONa

2. Thành phần của xà phòng và sử dụng xà phòng
- Thành phần chính của xà phòng là các muối natri (hoặc kali) của axit
béo thường là natri stearat (C17H35COONa), natri panmitat (C15H31COONa),
natri oleat (C17H33COONa),…Các phụ gia thường gặp là chất màu, chất
thơm.

III- CHẤT GIẶT RỬA TÔNG HỢP
1. Sản xuất chất giặt rửa tổng hợp
- Để đáp ứng nhu cầu to lớn và đa dạng về chất giặt rửa, người ta đã
tổng hợp ra nhiều chất dựa theo hình mẫu ”phân tử xà phòng” (tức là gồm
đầu phân cực gắn với đuôi dài không phân cực), chúng đều có tính chất
giặt rửa tương tự xà phòng và được gọi là chất giặt rửa tổng hợp.

thanks